زنان شاعر در عصر جاهلی

پرداختن به موضوع زنان وادبیات آن درهردوره از ادبیات عربی زمینه ای است که از جنبه های گوناگون به آن پرداخته شده است. این پژوهشها به هیچ وجه با پژوهشهایی که در زمینه ادبیات مردان انجام شده است برابری نمیکند و یا حتی قابل برابری با آن نیست وشاید این عدم برابری به علت این دیدگاه باشد که ادبیات مردان وزنان از نظر کمیت با یکدیگر برابری نمی کنند. حقیقتی که نگارنده را برآن داشت که موضوع زنان شاعر در عصر جاهلی را برای رساله ی پژوهشی خویش برگزیند این است که عده ای ازمنتقدان وپژوهشگران بر این باور واعتقادند که چهره زن قبل از اسلام چهره ای است که نقطه ای تاریک از زندگی قوم عرب را نشان می دهد و زن جاهلی نتوانسته است شخصیت واقعی خویش را به اثبات برساند و این اجازه از سوی مردان به او داده نشده است. از سوی دیگر او به عنوان کالایی در خدمت مردان بوده است. اما با جستاری در منابع موجود و احوال زنان جاهلی می توان دریافت که چهره زن در دوره جاهلی به طور واقع منعکس نشده است آنجا که شاعر عصر جاهلی دختران خود را مدح می کند وبا نداشتن پسر اصلاً ناراحت وپریشان نیست وبا داشتن سه دختر به هیچ روی چهره او سیاه نیست. پژوهش حاضر که تحت عنوان النساء الشواعر فی العصر الجاهلی (زنان شاعر در عصر جاهلی) می باشد در چهار فصل به انجام رسیده است که در فصل اول و دوم کلیاتی پیرامون زن و جایگاه او در عصر جاهلی ذکر شد و در فصل سوم شرح حال مختصری از بیش از صد شاعر زن همراه با گزیده ای از اشعارشان ذکر گردید و در فصل چهارم به سیر شعر زنان و ادبیات آنان و نیز موضوعات و مضامین اشعار آنان پرداخته شد و چهار تن از مهمترین زنان شاعر یعنی، خنساء، خرنق، جلیله، و لیلی عفیفه مورد نقد و بررسی تحلیلی قرار گرفتند. بعد از مطالعه و بررسی به این نتیجه رسیدیم که زنان جاهلی به خوبی از عهده ی نقش خویش بر آمده اند و توانسته اند جایگاه خویش را در زمینه های مختلف به اثبات برسانند و از جمله ی میادینی که زنان در آن گام نهاده اند شعر و ادبیات می باشد که زنان با استمداد از عاطفه ی خویش به اوج قله های آن دست یافته اند و این درخشش در اشعار رثاء به وضوح دیده می شود.